Akwakultura jest najszybciej rozwijającym się na świecie sektorem produkcji żywności pochodzenia zwierzęcego ze wzrostem na poziomie ponad 6% w skali roku. W skali całego globu, akwakultura aktualnie wytwarza połowę spożywanego białka pochodzącego z organizmów wodnych i szacuje się, że udział ten wzrośnie w 2030 r do 65%. Niestety chów i hodowla organizmów wodnych stanowi obecnie stosunkowo niewielką część gospodarki Polski i UE. Zgodnie z dokumentem zwanym potocznie „Strategią dla rozwoju akwakultury” (formalnie Plan strategiczny rozwoju chowu i hodowli ryb w Polsce w latach 2014-2020 – akwakultura 2020) w naszym kraju istnieją potencjalne możliwości rozwoju tego sektora gospodarki na poziomie nieodbiegającym od tempa w jakim rozwija się akwakultura na świecie. Jednym z istotnych warunków stymulacji takiego rozwoju jest konieczność podjęcia działań innowacyjnych w zakresie opracowywania efektywnych metod produkcji „nowych gatunków” (tzn. takich, których hodowla intencjonalna nie była prowadzona albo była prowadzona w niewielkim stopniu) oraz zwiększenie zaawansowania technologicznego całego sektora. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że to właśnie dywersyfikacja w oparciu o gatunki natywne i wysoko cenione przez konsumentów, jest priorytetem rozwoju sektora akwakultury słodkowodnej w skali całej Unii Europejskiej. Hodowla ryb okoniowatych, do których zaliczany jest okoń europejski (Perca fluviatilis L.) znakomicie wpisuje się w powyższe założenia rozwoju sektora akwakultury UE. Za rozwojem hodowli ryb okoniowatych przemawiają zarówno oczekiwania konsumentów na otrzymywanie zdrowego, dobrego jakościowo białka pochodzenia zwierzęcego, jak również ograniczanie połowów ryb w wodach otwartych, które stanowią główne źródło zapotrzebowania na produkty pochodzące z tych gatunków ryb. Obecnie hodowla wszystkich ryb okoniowatych na świecie stanowi jedynie około 1% całkowitej produkcji akwakulturowej, aczkolwiek systematycznie w takich krajach jak Szwajcaria, Irlandia, Francja czy Dania pojawiają się nowe farmy hodowlane wykorzystujące recyrkulacyjne systemy akwakulrurowe (z ang. RAS) jako podstawową technologię do produkcji okonia. Wprowadzanie technologii chowu w oparciu o RAS wymaga jednak stosunkowo wysokich nakładów inwestycyjnych, co ogranicza możliwość ich wdrożenia na szeroką skalę w małych gospodarstwach rybackich Europy Środkowej. Z tego powodu w Czechach próbuje się wprowadzać technologię produkcji ryb okoniowatych łączącą podchów larw i narybku w stawach ziemnych z podchowem docelowym realizowanym w systemach RAS. W Irlandii wdrożono natomiast technologię produkcji okonia bazującą na produkcji materiału obsadowego w RAS, a następnie transferowanie tych ryb do nowo usypanych stawów ziemnych, gdzie prowadzi się ich dalszy tucz. W przeciwieństwie do Irlandii, Polska posiada ogromny potencjał do ewentualnego przekształcania obecnie istniejącej infrastruktury stawowej bardzo niskim kosztem. Potencjał ten powstał niejako w sposób naturalny, ponieważ wiele gospodarstw rybackich chcąc uniezależnić początkowe etapy (głównie rozród) w prowadzonej tradycyjnie technologii produkcji karpia od warunków atmosferycznych, rozpoczęło stosowanie w praktyce zasad kontrolowanego rozrodu, co z kolei spowodowało niewykorzystywanie części posiadanych stawów w cyklu produkcyjnym. To z kolei otwiera ogromne możliwości poprawy efektywności funkcjonowania podmiotów rybackich, poprzez produkcję w tych stawach ryb dodatkowych (w tym wysoko cenionych ryb drapieżnych). Wymaga to oczywiście innowacyjnego podejścia oraz przeprowadzenia szeregu prac o charakterze badawczym oraz testów w skali komercyjnej. Naszym zdaniem założenia projektu PRO-PERCH wpisują się znakomicie zarówno w istniejące możliwości rozwoju sektora jak i potrzebę dywersyfikacji produkcji akwakulturowej w naszym kraju. Założenia te przewidują przeprowadzenie serii prac badawczo-rozwojowych związanych z kompleksowym opracowaniem zintensyfikowanej technologii produkcji okonia uwzględniającej integrację dwóch odmiennych systemów hodowlanych:
- systemu RAS służącego przeprowadzeniu pozasezonowego tarła, inkubacji ikry, wychowu larw oraz produkcji narybku o średniej masie ok. 5 g;
- semi-intensywnego systemu do hodowli ryb okoniowatych opartego na odpowiednio zaadoptowanym stawie ziemnym.
Przeprowadzenie operacji opartej na opracowaniu proponowanej technologii produkcji okonia zakłada, iż:
- tarło kontrolowane będzie przeprowadzone poza sezonem rozrodczym okonia;
- wychów narybku w systemie RAS będzie trwać nie dłużej niż 3 miesiące;
- semi-intensywny tucz prowadzony będzie w monokulturze przy stosowaniu żywienia paszami komponowanymi;
- adaptacja stawu ziemnego typu karpiowego (staw tarlakowy, przesadki I lub II) do wymogów niniejszej technologii musi uwzględniać ich specyfikę oraz charakteryzować się minimalnymi kosztami realizacji przedsięwzięcia.
Założenia zintegrowanej technologii produkcji okonia przy wykorzystaniu RAS oraz zintensyfikowanego stawowego systemu hodowlanego (ZSSH) przedstawia poniższy schemat.
